7 mitycznych i bajkowych kościołów typu stavkirke w Norwegii...

Norwegia…z czym się kojarzy nam się ten kraj? Pierwsza myśl to oczywiście fiordy, góry, zorza polarna, narty, białe noce i wiele innych. Ale Norwegia to coś jeszcze, co przykuwa naszą uwagę zwiedzając kraj fiordów. Przemierzając Norwegię miedzy fiordami i górami możemy napotkać cudowne drewniane kościoły zwane stavkirke…Kraj ten nie posiada zbyt wiele zabytków, a te co są, są szczególne… Kościoły typu stavkirke są jedne z nich. Te fantastyczne kościoły zaliczane są do zabytków kultury i są całkowicie wyjątkowe w kontekście światowym. Jednym słowem są arcydziełem …

Norweskie kościoły klepkowe to najstarsze zachowane drewniane kościoły chrześcijańskie. Najstarsze, które zachowały się do dziś, pochodzą z XII wieku. Wątpliwość budzi datowanie kościołów typu stavkirke, ponieważ zostały one datowane nawet o 100 lat później niż wcześniej sądzono. Przez długi czas uważano je za jedyne znane budowle klepkowe z czasów, gdy Europa była jeszcze budowlą drewnianą, ale liczne wykopaliska prowadzone na terenach Europy Środkowej świadczą o bogatej tradycji budownictwa klepkowego. Niedawne wykopaliska w Norwegii rzuciły również nowe światło na pochodzenie i rozwój kościołów typu stavkirke.

Architektura kościołów charakteryzuje się dwiema epokami i jest bogato zdobiona elementami, które były powszechne w epoce Wikingów w pięknym połączeniu z symbolami chrześcijańskimi. W Norwegii było około 1000 kościołów typu stavkirke, ale większość z nich została zburzona, aby zrobić miejsce innym. Dziś w całej Norwegii zostało tylko 28 tych pięknych budowli typu stavkirke…

Budynki te to zarówno duże jak i małe konstrukcje. Głównymi ozdobami dekoracjami są wierze wikingów. Drewno użyte do budowy kościołów było suche sosnowe z dużą zawartością żywicy, którą pozyskiwano przez ścinanie pni lub ścinanie wierzchołków drzew, które pozostawało do wyschnięcia. Są unikatowe i robią wrażenie…

Tutaj przedstawiamy siedem naszych najpiękniejszych kościołów typu stavkirke, które warto odwiedzić.

Underdal…

Undredal to mała miejscowość nad samym fiordem, gdzie więcej jest kóz niż samych mieszkańców… I w tym małym i idyllicznym miejscu znajduje się najmniejszy w Norwegii kościół klepkowy, który jest nadal w użyciu. Miejsce kościoła znajduje się na południowo-zachodniej stronie fiordu Aurlandsfjord, około 6 kilometrów w linii prostej od Aurlandsvangen. Od fiordu dolina wznosi się stromo w kierunku wysokich gór ze szczytami ponad 1300 metrów z każdej strony. Na zewnątrz nie widać, że jest to kościół klepkowy, ponieważ wokół palików ustawiono mury. Wewnątrze kościoła to same klepki, które dowodzą, że jest to kościół klepkowy. Stolarka i wystrój nawiązują do tradycji sztuki nordyckiej, celtyckiej i romańskiej, a nazwa kościoła pochodzi od charakterystycznego stylu urny. Kościół pochodzi z drugiej połowy XII wieku. Nawet tak mały, jak kościół, był kilkakrotnie budowany w XVII wieku. Główna nawa mierzy w środku 7,15 metra x 3,75 metra. Dziś kościół ma aż 40 miejsc.

Ornes…

Na farmie Ornes po południowej stronie Lustrafjorden w hrabstwie Songn i Fjordane znajduje się kościół klepkowy, który nazywa się „Kościołem klepkowym w Urnes”. To jeden z najstarszych pięknych kościołów typu stavkirke w kraju z minionej epoki. Chociaż datowanie jest niepewne, szacuje się, że pochodzi z około 1140 roku, a zatem jest jednym z najstarszych kościołów w Norwegii. Posiada bardzo kompleksowy wystrój wnętrz. W tym też miejscu znajdują się ślady starszych kościołów.

Ten wspaniały kościół jest wpisany na Listę Światowego Dziedzictwa UNESCO. Ciemny, tajemniczy budynek i idylliczne położenie nad brzegiem błyszczącego Lustrafjordu wyglądałyby rewelacyjnie w trylogii Władcy Pierścieni. Niesamowite rzeźby zwierząt walczących na śmierć i życie – kojarzą się z odwieczną walką dobra ze złem.

Lom…

Lom maleńkie miasteczko turystyczne i gmina leżąca w regionie Oppland, nad rzeką Bøvra. Lom jest 32 norweską gminą pod względem powierzchni. Miasteczko mimo swoich małych rozmiarów ma kilka atrakcji, a jedną z nich jest klepkowy kościół z XII wieku i należy do najstarszych kościołów parafialnych na świecie. Kościół pod wezwaniem Marii Panny, Jana Chrzciciela i św. Olafa to kościół z silną historią. Jeden z archeologów, kilka lat temu znalazł królewski, rzeźbiony list miłosny, który prawdopodobnie został napisany przez króla do jego kochanki. Ten niezwykle długi kościół jest całkowicie drewnianym kościołem i otaczającym go pięknym sanktuarium kwiatowym. W kościele znajduje się również małe muzeum prezentujące starożytne dzieła sztuki. Drewniana nawa ma wiele filarów z głowami smoków na szczytach i jest bliźniaczo podobna do kościoła w Sogn. Budynek został rozbudowany i odrestaurowany w 1933 roku. Posiada ambonę i łuk chóru z XVIII wieku z liśćmi akantu, szopami z kryla i obrazami z tego samego okresu.

Lærdal…

16 km od centrum miasteczka Lærdal znajduje się klepkowy kościół Borgund. Zbudowany w 1182 roku jest jednym z najlepiej zachowanych kościołów klepkowych w kraju. W rzeczywistości ten kościół jest tak wyjątkowy, że był używany jako inspiracją dla innych kościołów typu stavkirke podczas renowacji. Niektóre zostały po prostu przebudowane, aby jak najbardziej przypominały kościół klepkowy w Borgund. Wynika to z charakterystycznego wyglądu z m.in. dach, nad dachem, jaskółcze gongi, głowa smoka i krzyż na kalenicy, ambona z końca XVI wieku, ołtarz z 1620 roku i średniowieczna dzwonnica. W całym budynku nie ma ani jednej metalowej śruby ani gwoździa. Kościół posiada trzy portale wejściowe, gdzie portal zachodni jest bogato rzeźbiony. Jest to budowla w stylu gotyckim, majestatycznie usytuowana na swoim pierwotnym miejscu.

200 m od kościoła klepkowego wybudowano muzeum. W centrum dla zwiedzających znajduje się wystawa kościołów klepkowych i życiu religijnym w średniowieczu.
Znajduje się tu również kawiarnia, sklep z pamiątkami i sala ciszy. Centrum powstało z myślą o obsłudze dużego ruchu turystycznego. A przy 50 000 odwiedzających w 2018 roku prawdopodobnie się przydał!

Gol…

Kościół klepkowy w Gol został pierwotnie zbudowany w Gol, Hallingdal. Został jednak rozebrany i przeniesiony do Oslo w latach 80 XIX wieku, zgodnie z instrukcjami króla Szwecji i Norwegii Oscara II.

Miejscowi Gol uważali, że przeprowadzka kościoła była tragicznym wydarzeniem, wyrzeczeniem się ich kultury i utratą dawnej dumy. Dlatego już sto lat po przeprowadzce klepkowego kościoła Gol miejscowa społeczność postanowiła zbudować replikę pierwotnego kościoła, który niegdyś szczycił się ich rodzinnym miastem. Kościół ten był kluczową częścią lokalnej społeczności. Jako główny kościół w okolicy był ważnym miejscem spotkań mieszkańców. Wraz ze wzrostem liczby ludności kościół stał się zbyt mały, aby pomieścić wszystkich mieszkańców, więc w 1880 roku postanowiono, że Gol zbuduje nowy i większy kościół…

Rollag…

Kościół klepkowy Rollag położony jest na wzgórzu z cudownym widokiem na dolinę.

To kościół charakteryzujący mieszkańców wsi na przestrzeni wieków…
Uważa się, że kościół klepkowy Rollag został zbudowany około 1150 roku i jest prawdopodobnie jednym z najpiękniejszych przykładów norweskiego kościoła wiejskiego, jakie Norwegia posiada. Każde pokolenie pozostawiło swój ślad. Został rozbudowany, przebudowany i przemalowany kilka razy, a dziś z pierwotnego budynku kościelnego pozostały tylko cztery paliki narożne. Ściany sufitu w chórze mają pomalowane kolumny i łuki w złotym kolorze, a ołtarz z 1670 roku jest wspaniałym dziełem w stylu barokowym. W pomalowanej na niebiesko sali kościelnej znajdują się malowidła ścienne i kilka portretów kapłanów z XVII i XVIII wieku. Kościół Rollag to żywy, tradycyjny budynek z ponad pół tysiącletnią historią wsi.W kościele klepkowym Rollag zobaczysz, jak mieszkańcy wsi kształtowali kościół na przestrzeni wieków i poznasz jego długą historię zmian.

Heddal…

Heddal jest jednym z najwiekszych i okazałych kościołów typu stavkirke Norwegii. To klepkowy kosciół zwany również drewnianą katedrą z XIII wieku, która nadal służy jako kościół parafialny. Z zewnątrz i od wewnątrz przeniesiemy się w fascynujący świat średniowiecza.
Kościół klepkowy Heddal ma 25 m długości, 17 m szerokości i 29 m wysokości, z trzema wystającymi iglicami. Materiałem budowlanym jest sosna ruda.
Całość otacza chodnik z czterema portalami wejściowymi. Rzeźbione ozdoby wokół drzwi są bujne i tajemnicze.
Wewnątrz kościoła znajdują się ślady różnych faz 800-letniego życia kościoła. Niedawno udostępniono grupę mebli średniowiecznych. Motywy na nich stanowią urzekające świadectwo wiary i mitu nordyckiego.

Kościół znajduje się w komunie Vestfold kilka minut jazdy od Notodden. Od XIII zaszły spore zmiany w kościele, więc prawdopodobnie nie wygląda dokładnie tak, jak wtedy. Tak czy inaczej, to przepiękny budynek. Heddal Stave to mieszanka chrześcijańskich i nordyckich symboli, krzyży i smoków wokół siebie i jest to imponujący budynek z wieżami.

Kościół wgląda jak wyjęty prosto z bajki i ma równie mityczną historię. Legenda głosi, że został zbudowana na początku XIII wieku i została zbudowana przez trolla Finna Fagerlokka w zaledwie trzy dni.

Wiele z tych bajkowych kościołów znajduje się na odległych obszarach i można dodać je do swojego planu podróży, jeśli planuje się na wakacje samochodowe w Norwegii. Wszystkie z podanych jak i kolejne 21 są łatwo dostępne.

Ciekawostki…

Imitacja kościoła klepkowego w Ballestrand…

Angielski kościół w Balestrand został zbudowany jako imitacja kościoła klepkowego. Kościół św. Olafa jest anglikański i jest własnością i jest zarządzany przez Kościół Anglii. Kościół został wzniesiony w 1897 roku ku pamięci Margaret Sophie Green Kvikne, która przybyła do Norwegii jako alpinistka. Była żoną Knuta Kvikne i tym samym współwłaścicielem hotelu Kviknes. Margaret była córką księdza z Anglii i mówi się, że nigdy nie znalazła się w norweskim kościele z luterańskim rytuałem. Dlatego jej ostatnim życzeniem było zbudowanie angielskiego kościoła w Balholm. Zmarła w 1894 r. To jej mąż Knut Kvikne rozpoczął pracę, którą zakończono w ciągu trzech lat.

Vang stavkirke w Karpaczu…

No i na koniec słynny Vang stavkirke w Karpaczu, którego nie mogło zabraknąć w tym zestawieniu. Kościół klepkowy Wang uważany jest za najstarszy drewniany kościół i jedyny drewniany kościół w Polsce. Kościół Wang jest w Polsce od 1842 roku. Ale jak trafił do Polski? Kościół został zbudowany w XII/XIII wieku w Vang w Norwegii. W XIX wieku kościół był za mały dla mieszkańców i postanowiono go sprzedać. Kościół kupił król pruski Fryderyk Wilhelm IV. Początkowo miał znajdować się w Berlinie, ale hrabina von Reden namówiła króla, by przeniósł go na Śląsk (będący wówczas częścią Niemiec i Austro-Węgier).

W ten sposób kościół trafił do Karpacza. Od 1844 roku jest kościołem ewangelickim i jako taki funkcjonuje do dziś. Wiele oryginalnych części było zbyt uszkodzonych, aby można je było ponownie wykorzystać. Wszystkie kafle i cały korytarz wykonano z nowych materiałów. Zbudowano także dzwonnicę. Zrekonstruowano sień i okap oraz zamontowano wiele nowych okien bez odniesienia historycznego. Ale wewnątrz kościoła znajdują się oryginalne dekoracje i rzeźby.